Menu Sluiten

Orgelreis 2022

Verslag orgelreis 2022 naar de Elzas.

Glooiende heuvels, pittoreske dorpjes en schilderachtige stadjes. Het zijn alle kenmerken van een gebied in het noordoosten van Frankrijk: de Elzas. Naast het prachtige landschap heerst er een cultuur die typerend is voor de sfeer en de mensen die er wonen. De SGO besloot dit gebied uit te kiezen voor de orgelreis die in september 2022 gehouden werd. Met het hotel in Mulhouse als uitvalsbasis kon de gehele Elzas afgereisd worden en was het eveneens mogelijk om nog even naar Zwitserland af te zakken. De leiding van de reis lag in handen van Ard Lukassen en Jan Smid, geassisteerd door Wietse Ouwejan. De artistieke leiding lag in handen van Sietze de Vries, geassisteerd door Sander Booij en Pim Schipper.

De eerste dag bestond uit vooral vele ontmoetingen en een vreugdevol weerzien van bekenden. De reis, met aan het stuur onze buschauffeur Simon’ verliep voorspoedig en rond acht uur s ’avonds konden we plaatsnemen aan het buffet in het hotel.

Na een goede nachtrust en dito ontbijt vertrokken we met de bus naar Straatsburg. Aldaar werden orgels bezocht in de kerken: Saint-Pierre-le-jeune, de Saint-Pierre-le-vieux en de Saint-Thomas. Het orgel in de eerste kerk viel een beetje tegen. Het instrument werd gebouwd in 1940 en verkreeg bekendheid door de Bach-opnamen van Helmut Walcha. Het tweede orgel was een prachtig schoolvoorbeeld van de orgelbouw rond de jaren 70’ geïnspireerd op de Franse instrumenten. Het laatste orgel van deze dag werd gebouwd door Johann Andreas Silbermann. Dit instrument was een oogappel van Albert Schweitzer. Schweitzer zette zich bijzonder in voor het behoud van de instrumenten van de Silbermann-familie. Dankzij zijn inzet mochten wij nu nog genieten van een prachtige klank in een prachtige kerk. Voorafgaand aan het Silbermann-orgel werd ook nog gespeeld op het prachtige koororgel van Dalstein-Haerpfer, gebouwd volgens de principes van de ‘Elzasser-orgelreform’.

Klik op een afbeelding voor een vergroting

De derde dag begon in het prachtige stadje Colmar. Vooral bekend van museum ‘Unterlinden’ met haar prachtige kunstcollectie en het altaarstuk van Issenheim. Maar wij togen niet naar het museum, ons reisdoel lag in de Saint Matthieu, met haar Andreas Silbermann-orgel. Door latere verbouwingen, door onder andere Callinet, had het instrument een zeer typisch klankkarakter met zowel barokke als meer ronde romantische kenmerken. Daarna vertrok de bus richting Ribeauvillé, alwaar een nieuw instrument van Alfred Kern in de oude barokke-kas op ons stond te wachten. De bijzondere kas en het klankbeeld straalden hier enkel barokke pracht uit. Na een dans van Rameau (les sauvages) was er gelegenheid voor lunch en bezichtiging van het prachtige stadje. Met de bus vertrokken we vervolgens naar Blienschwiller om aldaar een wijnproeverij te volgen op het domaine van de familie Metz. Allereerst werden we verwelkomd in de dorpskerk met een instrument dat momenteel wordt gereconstrueerd door Gaston Kern. Vader Metz is organist van deze kerk en was zichtbaar trots op ‘zijn ’orgel. Mooi om te zien dat ook in de Elzas de orgelcultuur bloeit door liefhebbers met meer dan een groot hart voor hun instrumenten. Vanuit de kerk liepen we naar het domain. Aldaar werden we verwelkomd door Celine Metz in de wijnkelder, alwaar zij ons kennis liet maken met de vrucht van de wijnstok. Doordat de bus motorpech had en naar de garage moest, was er na de proeverij gelegenheid om de wijngaarden van de familie Metz te bewonderen. Wie meeliep werd beloond door een prachtig uitzicht op de vallei en het dorpje. Tijdens de wijnproeverij kregen we het nieuws dat orgelbouwer Bernard Edskes was overleden. Edskes was jarenlang de vaste inleider op de orgelreis en velen kenden hem dan ook persoonlijk. Het was een domper op een mooie dag.

Klik op een afbeelding voor een vergroting

De donderdag stond in het teken van een aantal Zwitserse instrumenten. Bijzonder was dat Bernard Edskes aan alle orgels heeft gewerkt. Deze dag stond dus ook een beetje in het teken van zijn werk en zijn muzikale erfenis. De dag begon in Dübendorf. Hier improviseerde Sietze over ‘Wie schön leuchtet der Morgenstern‘. Het was een van de lievelingsliederen van Edskes. De emoties die bij velen opkwamen maakten duidelijk wat Bernard Edskes voor menig orgelliefhebber heeft betekend. De volgende stop was Muri. Het was in alle opzichten een snoepwinkel. Ogen en oren kwamen niets te kort. Gespeeld werd op de drie orgels en op het Edskes-regaal. De twee kleinere orgels werden in alternatim bespeeld door Pim en Sander. Vervolgens bood ook het grote orgel nog genoeg muzikaal vermaak. Dan Arlesheim met wederom een instrument van Johann Andreas Silbermann. Doordat de bus een kapotte band had was hier tijd te over. We hebben kunnen genieten van alle kanten van het instrument en de diverse kanten van onze artistieke leiders. Hierna namen we afscheid van Pim en Sander die de terugreis aanvaarden richting het vaderland.

Klik op een afbeelding voor een vergroting

Op de voorlaatste dag completeerden we de tijdlijn langs alle kenmerkende Elzasser orgelstijlen. De dag begon in Bischoffsheim. Het instrument werd gebouwd door de firma Stiehr-Mockers. We mochten hier genieten van de warme en donkerbruine klanken van de 19e eeuw. Mooi om hier te horen waren hoe traditie en vernieuwing hand in hand kunnen gaan en een boeiende klankwereld opleveren. Daarna reisden we naar Marmoutier met haar Andreas Silbermann-orgel. Dit was voor velen toch wel een absoluut hoogtepunt. Een orgelklank zo goed als oud in een meer dan inspirerende ruimte. Hoe een orgel je ziel kan raken! Na een lunch in Wasselonne bezochten we ook hier het Silbermann-orgel. Met een inleiding door een organist die een groot hart had voor het orgel en de prachtige klank, die door Sietze’s improvisatiekunst nog een extraatje kreeg, viel ook hier veel te genieten. Als afsluiter bezochten we het Callinet-orgel in Obermorschwihr. Het was tevens het kleinste orgel dat we bezochten. Sietze paste maar net achter de klavieren. Wie het kleine niet eert….

De laatste dag was een dag van nabeschouwing en afscheid. We mogen terugkijken op een reis met een druk programma. Veel is er gehoord en gezien, maar er is bovenal veel genoten en gelachen. Na aankomst kunnen we concluderen: zelfs na een week Frankrijk tikt het klokje nog altijd nergens zoals thuis!

Klik op een afbeelding voor een vergroting